Διάβασμα στο σπίτι… ευλογία ή κατάρα;

Της Έλενας Νταβλαμάνου*

Τα σχολεία ξεκινούν και έρχεται η ώρα που τα πρώτα «καθήκοντα» για το σπίτι μπαίνουν από τον/την εκπαιδευτικό για...

την επόμενη μέρα. Το διάβασμα στο σπίτι μετά το σχολείο είναι για πολλά παιδιά μια δύσκολη και ανεπιθύμητη υποχρέωση που δεν θέλουν να εκπληρώσουν.

Μετά από περίπου έξι ώρες στο σχολείο, το παιδί γυρνάει στο σπίτι και αυτό που το περιμένει είναι πάλι… διάβασμα! Τα παιδιά, όμως, όταν επιστρέφουν από το σχολείο, το μόνο που θέλουν είναι να ξεκουραστούν και να χαλαρώσουν. Το πιο λογικό, λοιπόν, είναι να προσπαθούν να αποφύγουν τη μελέτη. Σε πολλά σπίτια, η ώρα της μελέτης συνοδεύεται από καβγάδες και εντάσεις. Κι όμως, υπάρχει τρόπος το παιδί να μάθει να διαβάζει τα μαθήματα της επόμενης μέρας ήρεμα κι αποτελεσματικά.

Ο μόνος σωστός τρόπος να αντιμετωπιστεί η άρνησή του είναι η καθιέρωση της «ρουτίνας» της καθημερινότητας. Είναι σημαντικό να υπάρχει σταθερότητα στο πρόγραμμα που ακολουθεί καθημερινά, στο πότε θα γυρίσει από το σχολείο του, πότε θα φάει, πότε θα διαβάσει, πότε θα ξεκουραστεί, πότε θα παίξει, πότε θα κοιμηθεί. Ένα σταθερό πρόγραμμα δημιουργεί ασφάλεια στο παιδί, ενώ παράλληλα δεν αφήνει περιθώρια για να υπάρξουν διαφωνίες μέσα στην οικογένεια και φράσεις όπως: «Άσε με τώρα, θα διαβάσω μετά» ή «Πρώτα θα παίξω και μετά θα διαβάσω». Μαθαίνοντας από την αρχή σε ένα σταθερό πρόγραμμα, στη συνέχεια αυτό ακολουθείται αβίαστα, φυσιολογικά.

Η ιδανική ώρα για μελέτη είναι μετά την επιστροφή από το σχολείο.  Το καλύτερο είναι, μόλις το παιδί επιστρέφει από το σχολείο, να τρώει, να ξεκουράζεται για λίγο και στη συνέχεια να ξεκινάει οποιαδήποτε δραστηριότητα απαιτεί σκέψη. Η επανάληψη λίγο πριν φύγει για το σχολείο ή το βράδυ λίγο πριν από τον ύπνο δεν είναι ιδιαίτερα βοηθητική. Το διάβασμα της τελευταίας στιγμής πιθανότατα θα δημιουργήσει άγχος, ενώ επίσης και το πολύ πρωινό ξύπνημα είναι λίγο επώδυνο. Οι βραδινές πάλι ώρες, εκτός του ότι είναι κουραστικές, δεν βοηθούν στο αποτελεσματικό διάβασμα. Δεδομένου ότι η κούραση της ημέρας είναι συσσωρευμένη, υπάρχει δυσκολία στη συγκέντρωση αλλά και στην αντίληψη του παιδιού.

Ιδιαίτερα σημαντικός στην αποτελεσματική μελέτη είναι και ο κατάλληλα διαμορφωμένος χώρος, ο οποίος πρέπει να έχει το ίδιο χαρακτηριστικό με το πρόγραμμα του παιδιού, να είναι δηλαδή σταθερός. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να διαβάζει τη μία μέρα στην κουζίνα, την επόμενη στο σαλόνι και την άλλη στο δωμάτιό του. Η καλύτερη επιλογή είναι ένα γραφείο τακτοποιημένο, καθαρό, με τα απαραίτητα πράγματα για το παιδί (μολύβια, γόμα, βιβλία, κλπ.), χωρίς άλλα αντικείμενα ή παιχνίδια που θα αποσπούν την προσοχή του. Εξίσου σημαντικοί παράγοντες είναι ένα άνετο κάθισμα, ώστε να κάθεται σωστά, ο κατάλληλος φωτισμός και ο σωστός αερισμός του χώρου. Δεν πρέπει επίσης, να υπάρχουν ηχητικές παρεμβάσεις που αποσπούν την προσοχή του παιδιού και εμποδίζουν τη συγκέντρωσή του, όπως ο ήχος της τηλεόρασης ή η φασαρία από το δρόμο, παράγοντες που κάνουν το παιδί να μην μπορεί να συγκεντρωθεί.

Η τηλεόραση είναι μεγάλος αντίπαλος για το διάβασμα. Οι γονείς θα πρέπει να φτιάξουν ένα πρόγραμμα για το τι και πότε μπορεί να βλέπει το παιδί, και κυρίως να μην επιτρέπεται να δει τηλεόραση πριν διαβάσει.

Η σωστή διατροφή είναι ακόμη ένας παράγοντας που βοηθά στην υγιή σκέψη. Μικρά και υγιεινά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας βοηθούν το παιδί να έχει ενέργεια, μνήμη και καλή υγεία. Πριν ξεκινήσει το διάβασμα, θα πρέπει να τρώει ένα ελαφρύ γεύμα. Ο βραδινός ύπνος είναι, επίσης, πολύ σημαντικός τόσο για το διάβασμα όσο και για την υγεία του παιδιού. Βοηθά στην ξεκούραση του σώματος και του νου, τη μνήμη, τη συγκέντρωση, τη σωματική και την πνευματική ανάπτυξη.

 Όταν ένα παιδί δυσκολεύεται, χρειάζεται ενθάρρυνση. Φράσεις από τους γονείς όπως «Φαίνεται λίγο δύσκολο, θέλεις να δοκιμάσουμε μαζί;» ή «Πολύ καλή δουλειά μέχρι εδώ, θέλεις να συνεχίσουμε μαζί;» φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Οι υπερβολικές απαιτήσεις από το παιδί μόνο καλό δεν κάνουν. Η προσπάθεια από μόνη της είναι πολύ σημαντική και πρέπει να αναγνωρίζεται. 

Η καταγραφή των εργασιών της επόμενης μέρας σε ένα χαρτί και η διαγραφή τους από τη λίστα αμέσως μετά την ολοκλήρωσή τους δίνει στο παιδί την εντύπωση πως η δουλειά του σιγά σιγά τελειώνει. Ο έλεγχος των μαθημάτων μπορεί να γίνει μαζί με το γονιό. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει όμως ο ίδιος να διορθώσει τα λάθη που μπορεί να έχει κάνει το παιδί ή να αρχίσει να σβήνει «με μανία» αυτά που έχει γράψει, επειδή δεν τα βρίσκει τέλεια, ή να σκίζει σελίδες. Η προτροπή να ξανακοιτάξει πιο προσεκτικά αυτά που έχει γράψει, για να τα βρει μόνο του είναι η καλύτερη λύση θέτοντας παράλληλα την ερώτηση αν το ίδιο είναι ευχαριστημένο με τη δουλειά που έχει κάνει.

Μια συζήτηση με το παιδί ώστε να κατανοήσει ποιος είναι ο σκοπός της μελέτης είναι άκρως ωφέλιμη. Θα πρέπει να καταλάβει ότι η μελέτη στο σπίτι συντελεί στην καλύτερη κατανόηση των πραγμάτων που έμαθε στο σχολείο και αποτελεί αρωγό στο να μάθει ακόμα περισσότερα την άλλη μέρα. Καλό είναι επίσης να μάθει τις συνέπειες που υπάρχουν όταν κάποιος αφήνει  τις δουλειές του μισοτελειωμένες. Μια υποχρέωση πρέπει να ολοκληρώνεται στην ώρα της. Η πίεση και το πολύωρο διάβασμα το μόνο αποτέλεσμα που θα φέρουν θα είναι η απέχθεια του παιδιού προς τη μελέτη. Η ώρα της μάθησης πρέπει να μοιάζει διασκεδαστική και ευχάριστη, και όχι καταναγκαστικό έργο!

Ο ρόλος των γονιών πρέπει να είναι «διακριτικός», ώστε να μη δημιουργείται η αίσθηση στο μικρό μαθητή ότι είναι ανίκανος να τα καταφέρει μόνος του κι ότι έχει απόλυτη ανάγκη να είναι συνεχώς καθισμένος δίπλα του ο γονιός του, για να το βοηθάει και να το στηρίζει.

Στη μελέτη αλλά και σε κάθε δραστηριότητα του παιδιού οι ενήλικες οφείλουν να έχουν στο μυαλό τους ότι «Οι γονείς που κάνουν καλό στο παιδί τους είναι οι γονείς που στέκονται δίπλα του, όχι μπροστά του».

Η Έλενα Νταβλαμάνου είναι Εκπαιδευτικός στο Δημοτικό Σχολείο «Saint Joseph» και  Συγγραφέας.